Przechadzając się Plantami w Krakowie kierując się w stronę Wawelu wzdłuż ul. Straszewskiego napotkać można na ciekawą rzeźbę dwóch mężczyzn siedzących na ławce. Postacie zasiadające na ławce to para słynnych polskich matematyków Stefan Banach i Otton Nikodym. O ławeczce matematyków na Plantach w Krakowie dziś w krótkim artykule.
14 października 2016 roku na Plantach w Krakowie odsłonięto ławeczkę matematyków przedstawiającą figury Stefana Banacha (ur. 1892) i Ottona Nikodyma (ur. 1887) przygotowane według projektu Stefana Dousy. Figury upamiętniać mają 100-lecie rozmowy dwóch młodych wówczas matematyków do której włączyć się miał przechadzający się obok dr Hugo Dyonizy Steinhaus (ur. 1887).
Czy latem 1916 roku doszło do spotkania dokładnie w tym miejscu? Tego nie wiadomo, wiadomo jednak że rozmowa matematyków toczyć się miała na Plantach gdzieś między Collegium Novum, a Wawelem.
Banach i Nikodym rozmawiać mieli o całce Lebesgue’a. Po usłyszeniu fragmentu rozmowy między samoukiem Banachem i nauczycielem IV Gimnazjum Nikodymem do konwersacji włączył się Steinhaus. Od tego czasu rozpoczęła się długa i owocna współpraca Banacha ze Steinhausem. To prawdopodobnie właśnie ta rozmowa sprawiła, że swoje dalsze losy związał ze Lwowem.
Za wstawiennictwem Steinhausa, profesora Uniwersytetu Lwowskiego i kierownika katedry matematyki i właściciela kamienicy przy Kadeckiej 14, Banach (zamieszkujący pod koniec życia w lwowskiej willi Riedla przy Dwernickiego) został asystentem Antoniego Łomnickiego na wydziale mechanicznym politechniki lwowskiej. W tym samym czasie doktoryzował się na Uniwersytecie Jana Kazimierza. Według legendy studia ukończył dzięki fortelowi znajomych uczonych, w rzeczywistości Banach zakończył studia normalnym trybem.
Powszechnie znaną legendą związaną z bohaterem ławeczki w Krakowie na Plantach jest to, że przyjaciele matematyka przygotowali prowokację. Zebrano notatki Banacha powstające pewnie również w słynnej Kawiarni Szkockiej, a na ich podstawie stworzono pracę doktorską, którą zaskoczony Banach obronił podczas – jak mu się wydawało – zwykłej rozmowy z delegatami z Warszawy. To jednak tylko legenda związana z Banachem.
Nikodym, urodzony nieopodal Kołomyi absolwent Uniwersytetu Lwowskiego znany jest m.in. z Twierdzenia Nikodyma o ograniczoności i twierdzenia Radona-Nikodyma. Uczony był jednym z inicjatorów powstania Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Zmarł 4 maja 1974 roku w USA. Odsłonięcia pomnika obydwu uczonych na Plantach w Krakowie dokonała para matematyków – Danuta i Krzysztof Ciesielscy.
Szkoda tylko, że zabrakło odwagi na to, by na tabliczce upamiętniającej m.in. Stefana Banacha znalazło się stwierdzenie informujące o jego bliskim związku ze Lwowem. Wydawać by się mogło przecież, że czasy w których miasto było tematem tabu bezpowrotnie już minęły. W końcu to przede wszystkim właśnie we Lwowie działał Banach.
W tym mieście był twórcą Lwowskiej Szkoły Matematycznej, członkiem Towarzystwa Naukowego, profesorem uniwersytetu czy dziekanem wydziału matematyczno-fizycznego. To tu w końcu pochowano go na Cmentarzu Łyczakowskim w grobowcu słynnej lwowskiej rodziny Riedlów.
Ławeczka polskich matematyków na Plantach w Krakowie będąca nietypowym upamiętnieniem Ottona Nikodyma i Stefana Banacha stoi niedaleko Wawelu koło budynku Wyższego Seminarium Duchowego. Ławeczkę Banacha i Nikodyma ufundowała krakowska firma Astor. Jej gipsowy model w skali 1:1 można od 2019 roku zobaczyć w budynku Wydziału Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Polecamy również: