Szykując się do wyjazdu na Węgry warto poczytać trochę o węgierskich zwyczajach, tradycjach czy ciekawostkach turystycznych. Oto krótki tekst, Węgry w pigułce, przybliżający węgierskie tradycje i kulturę. Oto ciekawostki o Węgrzech.
Na Węgrzech mieszka 9 797 561 ludzi z czego 1 779 361 osób w Budapeszcie czyniąc podzielone na 23 dzielnice miasto 10. pod względem ludności w Unii Europejskiej.
Słynne powiedzenie: “Polak, Węgier, dwa bratanki. I do szabli, i do szklanki” zna chyba każdy kto chociaż trochę interesuje się relacjami polsko-węgierskimi. Nie każdy wie, że krótka rymowanka ma kontynuację. Kolejne wersy brzmią “oba zuchy, oba żwawi, niech im Pan Bóg błogosławi”, a po węgiersku: “Lengyel, magyar – két jó barát, együtt harcol s issza borát, vitéz s bátor mindkettője, áldás szálljon mindkettőre”.
Teraz ciekawostka wybitnie pasująca do naszego bloga. Polsko-węgierski bohater narodowy Józef Bem urodził się 14 marca 1794 roku w Tarnowie wywodził się ze spolonizowanej niemieckiej rodziny. Ojciec Bema przeniósł się z Dolnego Śląska do Lwowa i otrzymał obywatelstwo miasta w 1794 roku.
Powtarzana na wielu blogach informacja o tym, że wymiana wód Balatonu, największego jeziora Europy Środkowej, ma podobno zajmować aż 100 lat to mit. Wymiana wody w Balatonie w rzeczywistości trwa do kilkunastu miesięcy.
Na Węgrzech nie stukamy się szklankami wznosząc toast piwem! Zachowanie to jest w złym guście. Według legendy zwyczaj ten sięga 1848 roku gdy upadła rewolucja przeciw Habsburgom. Pod Aradem miało dojść do ścięcia 13 węgierskich generałów. Austriacy mieli z radością stukać się piwem po każdej z wykonanych egzekucji. Według tradycji Węgrzy porzucić mieli stukanie się kuflami z piwem na 150 następnych lat. Po ich upływie zwyczaj został utrzymany. Po węgiersku “na zdrowie!” to egészségedre.
Węgrzy przedstawiają się nieco inaczej od Polaków. Na Węgrzech najpierw podaje się nazwisko, a dopiero potem imię. Kolejną różnicą w porównaniu do Polski jest na przykład możliwość przejęcia przez żonę imienia i nazwiska od męża, chociaż to tylko uproszczenie bowiem istnieje wiele najróżniejszych konfiguracji imion powstałych po zawarciu związku małżeńskiego.
W Budapeszcie znajduje się największa synagoga w Europie, trzecia co do wielkości na świecie zaraz po jerozolimskiej Wielkiej Synagodze chasydów z Bełza i nowojorskiej Emanu-El. Mowa o Wielkiej Synagodze w Budapeszcie (Dohány utcai zsinagóga). Świątynia zbudowana w latach 1854-59 ma 75 metrów długości i 27 metrów wysokości. Mieści 3000 osób. W synagodze grywał m.in. Franciszek Liszt. 3 lutego 1939 roku budynek zniszczono, odbudowała go z własnych środków m.in. Estée Lauder, założycielka słynnej firmy kosmetycznej Estée Lauder Companies, oraz aktor Tony Curtis.
Poza granicami Węgier, na terenach etnicznie węgierskich odebranych krajowi po zmianach granic po I wojnie światowej i zaanektowanych w wyniku traktatu w Trianon, żyje znaczna grupa Węgrów. W 1920 roku poza granicami ojczyzny znalazło się 3,3 mln ludzi głównie w Austrii, na Słowacji, na znajdującym się dziś na Ukrainie Zakarpaciu, w Rumunii, Chorwacji, Słowenii i Serbii. Szacuje się, że poza granicami kraju na odebranych terenach mieszka obecnie ponad 2,5 mln Węgrów. Liczba ta może być niedoszacowana o od 15 do nawet 20%. Troska o Węgrów żyjących poza obecnymi granicami kraju wpisana jest do węgierskiej konstytucji. Szkoda, że podobnego zapisu nie ma w naszej…
Metro w Budapeszcie uruchomiono w 1896 roku. Jest to najstarsze metro w kontynentalnej Europie, starsze jest tylko metro w Londynie założone w 1863 roku. O tym jak zaawansowany był to wówczas system niech świadczy fakt, że we Lwowie od 1894 roku jeździł dopiero tramwaj elektryczny, a w Krakowie tramwaj taki pojawił się dopiero w 1901 roku.
Budapeszt może zaskoczyć osoby, które pierwszy raz wybrały się do miasta. Wszystko za sprawą tego, że w Budapeszcie może być przynajmniej kilka lub nawet kilkanaście ulic o tej samej nazwie. Wszystko przez to, że wraz z rozwojem miasta i przyłączaniem doń kolejnych podmiejskich wsi obowiązujących wcześniej nazw ulic nie zmieniano. Wśród najczęściej powtarzanych ulic są ulice im. Kossutha i Szechenyiego (występują 17 razy) Petofiego (16 razy), 14 razy pojawia się Janos Hunyadi, Matyas kiraly, Ferenc Rakoczi, 13 Janos Arany, Józef Bem, Mór Jókai, Szabadseg, Szant Istvan, Mihaly Vorosmarty. Podając nazwy ulic w Budapeszcie warto dodawać do niej numer dzielnicy w której się znajdują. Przyznajemy się bez bicia – czasem to pomijamy.
Kolejnym wyrazem świadczącym o przyjaźni Węgrów i Polaków niech będzie jeden z pomników znajdujących się w Óbudzie. 8 kwietnia 2011 roku przy Parku Mędzenników Katynia odsłonięto tu Pomnik Męczenników Katynia ufundowany przez miasto Budapeszt, projektu duetu węgierskich artystów Gézy Szeri-Vargi oraz Zoltána Szeri-Vargi. Pomnik miał zostać odsłonięty już wcześniej w 70. rocznicę zbrodni w Katyniu lecz katastrofa polskiego samolotu rządowego z prezydentem Kaczyńskim pod Smoleńskiej odsunęła datę odsłonięcia pomnika. Ostatecznie odsłonił go Pál Schmitt i Bronisław Komorowski. Obok posadzono dwa Dęby Pamięci. Wieczorem podświetlony, 4-metrowy pomnik robi piorunujące wrażenie.
Co wspólnego mają Węgry z Juliuszem Słowackim? Wydany w Paryżu w 1840 roku dramat “Mazepa. Tragedia w pięciu aktach” po raz pierwszy wystawiono w Budapeszcie 13 grudnia 1847 roku. Na deskach Węgierskiego Teatru Narodowego (Magyar Nemzeti Színház) odbył się wtedy sceniczny debiut sztuki Juliusza Słowackiego, jeszcze za życia twórcy.
Kolejną ciekawostką niech będzie praca magisterska premiera Viktora Orbána. Orbán w młodości żywo interesował się wydarzeniami w Polsce. Swoją magisterkę poświęcił więc naszemu krajowi. “Ruch społeczny wewnątrz systemu politycznego – przykład Polski” to tytuł pracy napisanej przez węgierskiego polityka. Tematem była polska Solidarność. Praca powstała w 1987 roku na Uniwersytecie im. Loranda Eotvosa. Liczyła 77 stron.
Budynek węgierskiego parlamentu wzniesiony specjalnie z okazji 1000-lecia państwa jest trzecim co do wielkości budynkiem parlamentu na świecie. Ustępuje tylko Pałacowi Westminsterskiemu oraz pałacowi rumuńskiego parlamentu. Do wykończenia wnętrz parlamentu w Budapeszcie wykorzystano 40 kilogramów złota. Na budynek składa się 681 pokoi oraz 20 kilometrów schodów. W parlamencie w Budapeszcie znajduje się najsłynniejsza węgierska relikwia, symbol węgierskiej państwowości – korona św. Stefana.
Jeśli już o słynnej koronie mowa to warto wspomnieć, że węgierski symbol narodowy ewakuowano z kraju w 1944 roku w obawie przed komunistami. Korona trafiła do słynnego Fortu Knox w Kentucky. Korona wróciła na Węgry w 1978 roku gdy prezydent USA Jimmy Carter oficjalnie przekazał je węgierskim władzom. Od 2000 roku wraz z pozostałymi węgierskimi insygniami znajduje się w budynku parlamentu w Budapeszcie.
Zorganizowane 10 sierpnia 1986 roku GP Węgier na torze Hungaroring były 2 Grand Prix Węgier i pierwszym GP zaliczanym do Mistrzostw Świata Formły 1. Wyścig bym pierwszym wyścigiem F1 zorganizowanym w kraju za żelazną kurtyną.
Na Węgrzech warto pamiętać, że “sz” po węgiersku czytamy jako “s”, a “s” jako “sz”. Ma to istotne znaczenie zwłaszcza przy wymawianiu nazwy miasta Szeged. Jeśli przeczytamy nazwę według polskich zasad możemy zaliczyć sporą wpadkę. Wulgarnie dupa po węgiersku to segg. Seged więc to “twoja dupa”. W Warszawie przez długi czas istniała ulica “Szegedyńska”…
Polecamy również: