Cmentarz Orląt Lwowskich jest jednym z najważniejszych polskich cmentarzy. Przez lata był miejscem legendarnym i symbolicznym dla Polaków żyjących w nowej rzeczywistości w niepodległym państwie po I wojnie światowej. Symbolem cmentarza są słynne posągi lwów. Oto kilka ciekawostek i faktów o najważniejszym cmentarzu we Lwowie – Cmentarzu Orląt.
1. Potoczna nazwa Cmentarza Obrońców Lwowa to Cmentarz Orląt Lwowskich. Mianem “Orląt lwowskich” określano młodych Obrońców Lwowa – uczniów szkół średnich i studentów. Warto pamiętać o pierwotniej nazwie – o Cmentarzu Obrońców Lwowa. W języku angielskim nazwa cmentarza to Cemetery of the Defenders of Lwów.
2. Cmentarz Obrońców Lwowa to wojskowy cmentarz bohaterów Obrony Lwowa i walk w wojnie polsko-bolszewickiej. Pochowano na nim również ukraińskich Strzelców Siczowych. Stanowi odrębną część słynnego Cmentarza Łyczakowskiego.
3. Obrona Lwowa i Bitwa o Lwów to nazwa walk toczonych przez skąpe siły polskie z ukraińskimi siłami, które pod osłoną nocy 1 listopada 1918 roku proklamowały ZURL we Lwowie.
4. Zanim zdecydowano o powstaniu Cmentarza Orląt ciała poległych podczas Obrony Lwowa chowano na doraźnie utworzonych cmentarzach rozsianych w różnych punktach miasta.
5. Architektem pierwszej wersji cmentarza był Władysław Kubik.
6. W lipcu 1919 roku we Lwowie pojawił się pomysł utworzenia Straży Mogił Polskich Bohaterów. Organizacja w której skład weszli wybitni mieszkańcy miasta i osoby, które w walkach straciły bliskich przygotowała konkurs na projekt okazałej wersji cmentarza.
7. Projekt, którego (nie do końca) zrealizowaną część można podziwiać do dziś zaprojektował jeden z Obrońców miasta Lwowa. Młody architekt Rudolf Indruch.
8. Rudolf Indruch spoczywa na zaprojektowanym przez siebie cmentarzu. Zmarł przeżywszy zaledwie 35 lat we Lwowie w 1927 roku.
9. 26 maja 1922 roku wmurowano kamień węgielny pod budowę nowego Cmentarza Obrońców Lwowa.
10. Wielu artystów i rzeźbiarzy zdecydowało się na pracę nad budową cmentarza bez pobierania wynagrodzenia.
11. 12 kolumn doryckich składających się na łuk triumfalny zwany Pomnikiem Chwały zostało zniszczonych po II wojnie. Powyżej widać fragment zniszczonej kolumnady.
12. Po wojnie z Cmentarza Orląt wywieziono pomniki kamiennych lwów i zniszczono napisy na ich tarczach. Początkowo jeden z lwów został wywieziony na Kopiec Unii Lubelskiej, ale przeniesiono go ponownie ponieważ Polacy wciąż składali pod nim kwiaty.
13. Lwy strzegące wejścia do Cmentarza Obrońców Lwowa miały napisy na tarczach. Położony po lewej lew trzymał tarczę z herbem Lwowa i napisem “Zawsze wierny”. Prawy polskie godło i napis “Tobie Polsko”. Po wojnie napisy zostały błyskawicznie zniszczone.
14. Na Cmentarzu Obrońców Lwowa upamiętniono pomnikiem poległych w walkach Amerykanów tworzących eskadrę pod przewodnictwem późniejszego laureata Oscara – Meriena C. Coopera. Pierwszym Amerykaninem, który poległ w polskim mundurze był pilot porucznik Edmund Graves.
15. Na Cmentarzu Obrońców Lwowa 26 maja 1938 roku odsłonięto również Pomnik Piechurów Francuskich.
16. W pierwotnym założeniu to rodziny miały decydować o wyglądzie poszczególnych mogił Obrońców na Cmentarzu Obrońców Lwowa. Zunifikowany wygląd to zasługa renowacji cmentarza przeprowadzonej przez Energopol.
17. Ostatnim Obrońcą pochowanym na specjalnie stworzonym cmentarzu przed wybuchem II wojny światowej był Władysław Preisner.
18. Lwowa bronili nie tylko wojskowi i cywile płci męskiej ale również kobiety. Na Cmentarzu Obrońców Lwowa pochowano 30 kobiet w tym członkinie słynnej Ochotniczej Legii Kobiet.
18. W przedwojennej Polsce Cmentarz Obrońców Lwowa był ogromnym symbolem i najważniejszym miejscem pamięci. Pielgrzymowano tu z każdego zakątku kraju i organizowano wiele uroczystości.
19. Z Cmentarza Obrońców Lwowa ekshumowano szczątki, które złożono w Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie.
20. W nowej powojennej rzeczywistości błyskawicznie przystąpiono do demolowania cmentarza i miejsca pamięci. Pojawiły się wulgarne napisy, urządzano tu pijackie imprezy, wypasano krowy, a nagrobki rozkradano. Pierwszą ofiarą gniewu był zniszczony pomnik Lotników Amerykańskich.
21. W latach 70-tych nastąpiło systemowe zniszczenie cmentarza za pomocą ciężkiego sprzętu. W Katakumbach obrońców zorganizowany został zakład kamieniarski. Pylonów Pomnika Chwały, mimo szczerych chęci, nie udało się zniszczyć. Gruzy ze zniszczonych kolumn posłużyły do budowy we Lwowie pomnika Lenina.
22. W powojennej rzeczywistości tak poprowadzono przedłużenie ul. Stefana Banacha by wymagane było zniszczenie fragmentu cmentarza. Drogę poprowadzono m.in. nad grobem Generała Tadeusza Rozwadowskiego, którego szczątki ewakuowali Polacy pozostali we Lwowie. Do dziś nie wiadomo gdzie znajdują się szczątki Rozwadowskiego i kilku osób, których groby trzeba było ewakuować.
23. Odbudowę polskich cmentarzy we Lwowie zainicjowali w 1989 roku pracownicy spółki Energopol. Cmentarz Orląt nie był jedyną mogiłą we Lwowie o którą się zatroszczyli.
24. Odratowany Cmentarz Orląt uroczyście otwarto w obecności Aleksandra Kwaśniewskiego i Wiktora Juszczenki 24 czerwca 2005 roku.
25. Przez lata władze Lwowa nie zgadzały się na przywiezienie pomników lwów na Cmentarz Obrońców Lwowa. Niektórzy twierdzą, że są symbolem polskiej okupacji. Za demolowanie płyt grozi kara.
26. W 2018 roku za odpalenie biało-czerwonych flar dymnych przy Pomniku Chwały zatrzymano i aresztowano we Lwowie dwóch studentów z Polski.
27. 11 listopada każdego roku na Cmentarzu Obrońców Lwowa odbywają się uroczystości w związku z Narodowym Świętem Niepodległości.
28. Po latach “remontu” w 2022 roku okazało się, że “remont” się zakończył i słynne pomniki lwów na Cmentarzu Obrońców Lwowa zostały odsłonięte
Więcej informacji o miejscu spoczynku polskich bohaterów w artykule poświęconym Cmentarzowi Orląt. Warto też zobaczyć jak wyglądał Cmentarz Orląt przed wojną.
Polecamy również: