Pałac słynnej rodziny Potockich przy ul. Kopernika 15 we Lwowie jest jednym z tych budynków obok których ciężko przejść obojętnie. Historia najpiękniejszego pałacu we Lwowie – Pałacu Potockich jest burzliwa i dramatyczna. Budynek w 1940 roku skonfiskowany przez USSR po wojnie przekształcono w pałac ślubów. Dzisiaj działa tu dostępny do zwiedzania oddział Lwowskiej Galerii Sztuki. Ile kosztuje zwiedzanie Pałacu Potockich? Jaki jest cennik w 2024 roku?
- Historia Pałacu Potockich
- Katastrofa lotnicza Obrońcy Lwowa
- Cennik biletów na zwiedzanie
Krótka historia Pałacu Potockich we Lwowie
Neorenesansowy Pałac Potockich we Lwowie budowano od 1880 roku na zlecenie hrabiego Alfreda Potockiego według projektu słynnych architektów – Juliana Cybulskiego (współodpowiedzialnego m.in. również za Hotel George we Lwowie) oraz kolejnego polskiego architekta Ludwika Baldwina-Ramulta (autora m.in gmachu Panoramy Racławickiej we Lwowie).
Teren w centrum miasta od dawna należał do Potockich. Wcześniej był tu ogród i niewielka rezydencja projektu profesora UJ i UL – Ignacego Chambreza.
Starą rezydencję Alfreda i Marii Potockich zburzono na długo przed startem budowy nowego gmachu, bo już w latach 1860-1861. Niestety, Alfred Potocki nie doczekał ukończenia swojej nowej rezydencji. Zmarł rok przed ostatecznym zakończeniem budowy w Paryżu w 1899 roku.
Po śmierci słynnego dyplomaty zadanie dopilnowania budowy obiektu stanęło przed wdową po Alfredzie oraz na barkach jego syna, posła na Sejm Krajowy Galicji i ordynata łańcuckiego – Romana Potockiego. Po zakończeniu budowy mieszkała tu jego matka – Maria Klementyna Potocka z Sanguszków. Przy ul. Kopernika 15 spędzała jesień i zimę. Zmarła w październiku 1903 roku we Lwowie.
Pałac po ukończeniu budowy nie przypominał obiektu, który zobaczyć można dzisiaj. Jego wnętrza urządzone w stylu Ludwika XVI były tak okazałe, jak wygląd zewnętrzny. W budynku o wymiarach 55×131 metrów i łącznej powierzchni 3100 m2 ściany dekorowane były sztukaterią i marmurowymi wstawkami, ze ścianami pokrytymi jedwabiem kontrastującym z kolekcją obrazów znanych europejskich malarzy.
Na parterze znajdowały się okazałe sale reprezentacyjne, na pierwszej kondygnacji pomieszczenia Potockich, a na najwyższym piętrze sypialnie dla gości. Pałac dysponował osobnymi wejściami dla służby oraz stajniami. Przy głównej bramie od ul. Kopernika wzniesiono niewielkie pomieszczenia dla strażnika.
Po śmierci Marii Klementyny pałac podzielono na apartamenty i sprzedano część gigantycznego ogrodu na rzecz dalszej rozbudowy miasta. Obok pałacu powstały wielokondygnacyjne budynki, które popsuły widok na gmach. Dalsza historia Pałacu Potockich nie była już pasmem sukcesów.
Podczas I wojny pałacem zarządzał Antoni Potocki, który rozważał wynajem lub sprzedaż budynku. Podczas Obrony Lwowa w 1918 roku uszkodzono zabudowania pałacu, ale szybko udało się naprawić zniszczenia i planowano tu gościć przedstawicieli państw ententy.
22 listopada 1919 roku Lwów świętował rocznicę wyzwolenia z 1918 roku. W mieście odbywały się pokazy lotnicze. Za sterami myśliwca Albatros D.III (numer 253.222) zasiadł amerykański pilot Edmund Graves z Eskadry Kościuszkowskiej. Porucznik Graves znany był z bardzo wysokich umiejętności pilotażu oraz z zamiłowania do ryzyka. To właśnie przez to zginął w rocznicę wyzwolenia.
Z placu Mariackiego poderwano sześć maszyn Eskadry Kościuszkowskiej. Najpierw w formacji V przeleciały one kilkukrotnie nad uradowanymi mieszkańcami Lwowa. Następnie porucznik Graves rozpoczął bardziej skomplikowaną część pokazów. Pilot wykonywał podwójną beczkę na wysokości około 200 metrów nad ziemią. Niestety, konstrukcja Albatrosa była zbyt słaba na akrobacje wykonywane przez Gravesa.
W czasie lotu oderwało się lewe skrzydło maszyny, która uderzyła w Pałac Potockich przy Kopernika. Upadająca część samolotu wywołała gigantyczny pożar obiektu. Edmund Graves, który złamał zakaz schodzenia poniżej 500 metrów, zachował zimną krew i starał się uratować swoje życie.
28-letni pilot wyskoczył ze spadochronem, ale był zbyt nisko, by skok zakończył się bezpiecznym lądowaniem. Graves upadł na ziemię głową w dół i zginął na miejscu. “Leżał w kałuży krwi z rozbitą czaszką, krew wypływała mu z uszu i ust. Wydawało mi się, że mogłem usłyszeć słabnące bicie jego serca, ale jeden z lekarzy, który przybył na miejsce powiedział, że była to tylko iluzja. Jego śmierć była natychmiastowa” – relacjonował jeden ze świadków wypadku.
Edmund Graves zaciągnął się do polskiego wojska 13 października 1919 roku i dotarł na lwowskie lotnisko Lewandówka 18 października. Chciał wziąć udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Niestety, nie udało mu się to. Pilot został pochowany 25 października z wielkimi honorami. Uroczystości pogrzebowe odbyły się o 11:00 w kościele ewangelickim przy ul. Zielonej we Lwowie. Trumna porucznika została złożona na kadłubie samolotu pokrytym jodłowymi gałązkami.
Lawetę z ciałem ciągnęły trzy pary koni przy akompaniamencie orkiestry honorowej. Ciało Gravesa złożono na Cmentarzu Obrońców Lwowa w części Cmentarza Łyczakowskiego w asyście przelatujących nisko myśliwców. Porucznika pośmiertnie odznaczonego Krzyżem Walecznym. Żegnały go tysiące mieszkańców Lwowa. Więcej o historii feralnego dnia w artykule o katastrofie Edmunda Graves’a.
Pożar paliwa lotniczego doszczętnie zniszczył dach i górne kondygnacje Pałacu Potockich. W 1921 roku Potoccy otrzymali ze skarbu państwa odszkodowanie za zniszczenia. Trwały prace remontowe, ale udało się je dokończyć dopiero w 1931 roku. Prawowici właściciele nie mogli długo cieszyć się piękną rezydencją. Po rozpoczęciu sowieckiej okupacji Lwowa trafił w ręce nowych najeźdźców, a następie Niemców. Hitlerowcy w czasie okupacji urządzili tu propagandowe wystawy.
Pałac Potockich we Lwowie po wojnie
Powojenne władze ludowe ani myślały o zwróceniu mienia polskiej rodzinie. Zabrany Potockim gmach oddano w użytkowanie Instytutowi Geologii i Geochemii Minerałów Palnych. Później zrobiono tu urząd stanu cywilnego i przeprowadzono dwuletni remont. W latach 80′ komunistyczna władza zdewastowała ogród Pałacu Potockich po rozpoczęciu przygotowań do budowy szybkiego tramwaju we Lwowie, na którą zabrakło pieniędzy (patrz także: historia komunikacji miejskiej we Lwowie).
Tunele drążone na głębokość dochodzącą do 25 metrów naruszyły konstrukcje wielu zabytkowych budynków w centrum Lwowa. Najbardziej ucierpiały fundamenty Pałacu Potockich, które trzeba było umacniać.
Zmiana władz z ludowych na demokratyczne nie przyniosła dużych zmian w Pałacu Potockich. W 1996 roku w ogrodzie wzniesiono pawilon w którym obecnie mieści się muzeum Sztuki Dawnej Ukraińskiej Książki. W latach 2001-2002 przygotowano kolejny remont i sprowadziła się tu Lwowska Galeria Sztuki (patrz też: najciekawsze muzea we Lwowie). Reprezentacyjna część pałacu miała być rezydencją ukraińskiego prezydenta.
Pałac Potockich nie wrócił do słynnej rodziny. Na szczęście w prawowitych rękach rodziny Potockich znajduje się inny piękny pałac – Pałac Potockich w Krzeszowicach pod Krakowem.
Lwowska Galeria Sztuki w Pałacu Potockich
Dziś w Pałacu Potockich do zwiedzania udostępniony jest Czerwony salon, Sala lustrzana, Błękitny salon, gabinet ordynanta, salon kominkowy oraz mały salon i piętro. Niestety ogród jest zapuszczony, ale i tak chętnie fotografują się tu zakochane pary. Wnętrza też nadgryzione są zębem czasu, a obrazy nie są zbytnio zabezpieczone. Lwowska Galeria Sztuki w Pałacu Potockich czynna jest codziennie oprócz poniedziałków. W lecie muzeum można zwiedzać od 11:00 do 18:00, zimą od 10 do 17:00. Kasa zamykana jest godzinę wcześniej.
Na zwiedzanie Pałacu Potockich trzeba poświęcić około godziny. Cena biletu to 150 UAH. Jako ciekawostkę należy dodać, że remanent zbiorów Lwowskiej Galerii Sztuki wykazał w okolicach 2017 roku brak 621 eksponatów.
Polecamy również: