Księżniczka Wanda, według podań córka króla Kraka, znana jest z legendy według której nie chciała wyjść za niemieckiego księcia. Według innej legendy znajdujący się w Krakowie Kopiec Wandy ma być mogiłą słynnej księżniczki. Kopiec usypano prawdopodobnie w VII lub VIII wieku. Ze wszystkich kopców w Krakowie ten może pochwalić się najgorszym położeniem i najgorszym dojazdem, najbrzydszym otoczeniem oraz najbrzydszym widokiem. Jak dojechać na Kopiec Wandy? Gdzie znajduje się parking przy Kopcu Wandy? Jakie anomalie w nim odkryto i czy istnieje cennik biletów wstępu?
Dawno przed powojenną budową kombinatu hutniczego i nowego socjalistycznego miasta Nowa Huta okolice podkrakowskich wsi były miejscami spacerowymi dla mieszkańców miasta, miejscem w którym szukano odpoczynku i czystego powietrza. W okolicy w Krzesławicach swój dworek (a właściwie dużą wiejską chatę) posiadał słynny malarz Jan Matejko.
Historia księżniczki Wandy i powstanie kopca
Wieś Mogiła, to starzec pamiętający odległe czasy, kiedy okolica była leśną puszczą, a rzeka Wisła szeroko rozlewała swe wody wokół nizin nadbrzeżnych. Jeszcze Chrześcijaństwo, a w raz z nim cywilizacya nie zajrzały w ten zakątek świata, gdy lud jej pogański sypał tu dla swej bohaterki kopiec stożkowaty do dziś dnia istniejący – czytamy w przewodniku Wieś Mogiła przy Krakowie: jej klasztor cysterski, kościółek farny i kopiec Wandy z 1899 roku
Według legendy księżniczka Wanda, córka króla Kraka mającego być założycielem Krakowa, miała nie zgadać się na małżeństwo z legendarnym królem Alamanów Rytygierem, który w akcie zemsty zaatakować miał królestwo Polaków. Księżniczka miała stanąć na czele armii obrońców, pokonać najeźdźcę, którego armia widząc urodę Wandy odmówiła walki. Rytygier miał zginąć w czasie najazdu, a Wanda w podzięce bogom za wygraną miała popełnić samobójstwo rzucając się do Wisły. Według legendy ciało księżniczki wypłynęło w okolicy podkrakowskiej wsi Mogiła i zostało pochowane na nadwiślańskim wzgórzu.
Skoczyła z mostu na rzece Wiśle, ofiarując się falom rzeki i pokryta nimi zginęła. Nad rzeką Dłubnią, o milę od Krakowa na polu jest jej mogiła. I – rzecz to dla potomnych bardziej godna podziwu niż wiary – jej także mogiłę wzniesiono równie dostojną, jak ojcu. Z ziemi wzniesiono wysoki kopiec, który wskazuje do dziś dnia jej grób, a od niego miejscowość tę nazwano Mogiłą – czytamy w kronice Jana Długosza
Kopiec Wandy wzniesiono w okolicach VII lub VIII wieku. Gdy wieś Mogiła weszła we władanie Cystersów posiadających tu swoje opactwo posiadali oni również kopiec, który jednak oddali narodowi w XIX wieku. Położony wówczas daleko od centrum Krakowa kopiec, podobnie jak Kopiec Kościuszki i Kopiec Kraka, został ufortyfikowany przez zaborców austriackich. W jego okolicy znajduje się pomocniczy fort piechoty 49 ½a Mogiła.
Pod koniec XIX wieku rozpoczęto starania mające na celu remont kopca i wykupienie go przez radę powiatu. “Mistrz Matejko uczynił wniosek, aby korzystając z własności rozpocząć bliższe badania archeologiczne Kopca, a więc i rozkopy jego pod zwierzchnim nadzorem Wydziału Rady Powiatowej. Wniosek był jednomyślnie przyjęty” – czytamy w Gaziecie Krakowskiej z 2 marca 1883 roku. W 1890 roku przeprowadzono restaurację kopca finansowaną przez Kornela Kozerskiego. Na szczycie kopca stanęła wówczas marmurowa rzeźba orła projektu Jana Matejki. Cokół zdobiony jest wizerunkiem kądzieli i miecza oraz napisem Wanda.
Miejsce wzniesienia kopca przez wieki musiało być miejscem o dużym znaczeniu. Jeszcze przed I wojną światową w sierpniu 1913 roku w Tygodniku Illustrowanym opublikowano informacje dotyczące wykopalisk prowadzonych pod Kopcem Wandy pod kierownictwem profesora Demetrykiewicza. Podczas wykopalisk zidentyfikowano wykopane w ziemi jamy mieszkalne oraz przedmioty codziennego użytku w postaci ręcznie wyrabianych naczyń glinianych. 4 i 6 lutego stojąc na Kopcu Wandy wschód słońca zobaczyć można nad Kopcem Krakusa. Odwrotny widok zobaczyć można stojąc na Kopcu Krakusa 2 maja lub 10 sierpnia. Zjawisko to miało być związane ze słowiańskimi świętami Dziadów, Gromnicy i święta Peruna i rzekomym wykorzy.
Kopiec Wandy – dojazd, bilety, stan obecny
Kilka lat temu przeprowadzono georadarowe badania Kopca Wandy. Lokalne i ogólnopolskie media rozpisywały się o “odrykciu tajemnicy Kopca Wandy”. Odkryto anomalie w strukturze kopca około 16 metrów od jego szczytu ale do dziś nie wiadomo czy jest on miejscem pochówku. Wyniki badań miały zostać przedstawione pod koniec stycznia 2017 roku do teraz nie wyjaśniono jednak czego dotyczyć mają wykryte anomalie.
Wysokość Kopca Wandy to 14 metrów. Nie jest to największy kopiec w Krakowie. Zdecydowanie nie jest on najbardziej atrakcyjnym z 5 kopców w Krakowie. Nie jest też kopcem znajdującym się w najlepszym stanie. Ścieżka prowadząca na szczyt kopca w wielu miejscach jest nieco uszkodzona i stroma. Widok z Kopca Wandy też nie jest najładniejszym widokiem w Krakowie, zwłaszcza że zaraz obok znajdują się już tereny należące do huty stali. Jeśli ktoś ma zamiar specjalnie tu przyjechać to organizacja takiej wycieczki jest raczej bezsensowna. Kopiec warto jednak zobaczyć przy okazji zwiedzania czy to huty czy podkrakowskich dworków. O tyle dobrze, że Kopiec Wandy jest kopcem dostępnym do zwiedzania za darmo, bez biletów.
Dojazd do Kopca Wandy nie jest najłatwiejszy. Od strony ul Ujastek Mogilski prowadzącej na drogę szybkiego ruchu w kierunku mostu Franciszka Macharskiego i dalej ku autostradzie A4 nie ma parkingu. Od tej strony można podjechać tramwajem i wysiąść na przystanku Kopiec Wandy. Dojazd samochodem do Kopca Wandy wbrew pozorom jest możliwy. Jadąc od strony centrum Nowej Huty ulicą Igołomską należy zjechać w kierunku IV bramy huty i jechać dalej “za drogą”. Pod sam kopiec można dojechać drogą ułożoną ze starych betonowych płyt. Uwaga na zawieszenie.
Polecamy również: