Patrząc na wspaniałe secesyjne i przedwojenne ilustracje, okładki gazet czy architektoniczne zdobienia można odnieść wrażenie, że w tamtych czasach wszystko służyło wysokiej kulturze, a obyczaje zwykłych ludzi były czyste, nienaganne i bardziej papieskie od papieża. Nic bardziej mylnego, jak to mówi jeden z popularnych autorów YouTube’owych filmików. Dziś coś niezwiązanego ani ze Lwowem, ani z Krakowem. Przedstawiamy sztukę autorstwa dekadenckiego ilustratora, Chorwata Franza von Bayrosa.
Rysunki Franza von Bayrosa wykorzystane w tekście dostępne są w Domenie Publicznej.
Alfons Mucha wymieniany jest jako jeden z najwybitniejszych przedstawicieli secesyjnej sztuki końca XIX stulecia. Gustowne rysunki czeskiego artysty wykonane są w sposób, który nadaje się do eksponowania w najróżniejszych miejscach poczynając od gazet na podręcznikach dla młodzieży kończąc. Słynny Czech nie był oczywiście jedynym uzdolnionym ilustratorem i rysownikiem w swoich czasach. Dziś przyglądniemy się urodzonemu zaledwie 6 lat później Chorwatowi, którego rysunki zahaczają o nieco bardziej kontrowersyjne tematy.
Franz von Bayros urodził się 28 maja 1866 roku w Zagrzebiu, zmarł w wieku 57 lat w Wiedniu. Zajmował się rysunkiem i malarstwem ale również innymi dziedzinami sztuki takimi jak poezja. Sztuki specyficznej, nasyconej erotyką tak mocno, że często zamiast imieniem i nazwiskiem Franz von Bayros określano go pseudonimem Markiz von Bayros, chociaż sam twórca używał pseudonimu Choisy Le Conin. Dzieła Bayrosa poza szokującymi treściami zahaczającymi często o najróżniejsze fetysze niosły za sobą naprawdę wysoki kunszt wykonania o czym świadczyć może to, że w wieku 17 lat młody Bayros zdał egzaminy na wiedeńską akademię sztuk pięknych.
Artysta pochodził z dość zamożnej rodziny i mimo wczesnej śmierci ojca udało mu się utrzymać pozycję dostając się w kręgi tzw. “wyższych sfer”. Franz von Bayros był bliskim przyjacielem Johanna Straussa (syna) autora Nad pięknym modrym Dunajem. Bayros był tak bliski Straussowi, że aż… poślubił pasierbicę artysty. Na okoliczność uroczystości, która odbyła się w 1896 roku Strauss skomponował specjalną melodię.
O ślubie córki Jana Straussa, popularnego u nas kompozytora, podają wszystkie wiedeńskie dzienniki szczegółowe sprawozdania. Ślub panny Alicji Strauss z artystą-malarzem margrabią Bayros odbył się w Wiedniu w dniu 27 w kościele zakonu rycerzy niemieckich. Świadkami panny młodej byli prof. Wiktor Tilgner i dr Ludwik Ganshofer, ze strony zaś pana młodego występowali w roli świadków jenerał major Antoni Chavanne-Wöber i tajny radca hr. Jan Wilczek sen. W orszaku weselnym znajdowali się między innymi: margrabiostwo Ottonowie de Bayros, Edward Strauss, hr. Bubna-Litiz, dr. Neuda, legat papieski magister Pasquinelli – informowała krakowska Chwila z 1 marca 1896 roku
Córkę, podobno bardzo piękną, ojciec prowadził do ołtarza przy dźwiękach preludium, które umślnie na tę uroczystość skomponował – dodawał Kurjer Codzienny z 3 marca 1896 roku
Mimo bujnej wyobraźni (a może właśnie przez nią…) małżeństwo nie przetrwało zbyt długo i zostało unieważnione już w 1897 roku. To co początkowo mogło wydawać się życiową porażką stało się punktem zwrotnym w karierze kontrowersyjnego artysty. Z Wiednia przeniósł się do Monachium gdzie już wkrótce zorganizowano pierwszą wystawę prac von Bayrosa. Niedługo później artysta rozpoczyna prace nad ilustracjami do książek, które przyniosły mu największą sławę.
Najsłynniejszą pracą von Bayrosa były ilustracje do cyklu “Erzählungen am Toilettentische”. Cykl erotycznych ilustracji powstały w 1911 roku zwrócił uwagę niemieckich władz. Za obrazę moralności artystę wydalono z Niemiec, zmuszając go tym samym do powrotu do Wiednia.
Wśród nieco mniej kontrowersyjnych ale również dosyć oryginalnych prac artysty wymienić można również ilustracje do powieści Historia kawalera des Grieux i Manon Lescaut wydanej w 1905 roku w Lipsku czy Niedyskretnych klejnotów Denisa Diderota. Franz von Bayros przygotowywał również mniej lub bardziej kontrowersyjne ilustracje – ekslibrisy na zlecenie wielu możnych Europy, których zbiór można zobaczyć na stronie art-exlibris.net.
Von Bayros nie czuł się dobrze w Wiedniu i planował przeprowadzkę do Włoch, którą uniemożliwiła wojna. Po I wojnie światowej artysta odcięty od zleceń dostał wiatru w żagle gdy pojawiło się zlecenie na ilustracje Boskiej Komedii wydanej w Wiedniu w latach 20-tych ubiegłego wieku. Bayros wykonał 60 akwarelowych rysunków, które na krótko przywróciły jego nazwisku sławę. Bayros zmarł niedługo później, z powodu wylewu krwi do mózgu, 3 kwietnia 1924 roku. Artysta został pochowany na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu.
Pojedyncze prace artysty osiągają na aukcjach ceny dochodzące do nawet 5000 EUR za rysunek lub szkic. Stare klasyki erotycznej literatury z ilustracjami Bayrosa to koszt od około 100 do nawet 1000 EUR. Więcej prac artysty dostępnych jest na stronach WikiMedia Commons.
Polecamy również: